Making of Projection Mapping งานจามจุรีเกมส์

วันนี้ เอาภาพเบื้องหลัง การสร้าง Projection Mapping มาให้ชมกันครับ หลังจากที่ติดตามดูวีดีโอจากเวปไซค์ มาสัก 3-4 เดือน ตอนนี้ในไทย มีการประยุกต์ Projection Mapping มาใช้กันบ้างแล้วครับ ซึ่งผมก็ได้ขอติดไปกับงานเขาด้วย สำหรับงานที่นำเอา Projection Mapping มาใช้งาน กีฬามหาลัยตอนเดือนที่ผ่านมานี้เอง “จามจุรีเกมส์”

สำหรับคนที่เพิ่งเข้ามาอ่านเจอหัวข้อนี้พอดี ผมขออธิบายว่า Projection Mapping คือ เทคนิดการฉายภาพเข้าไปพิ้นผิววัตถุ เสมือนว่าพื้นผิวของอาคาร หรือ วัตถุนั้น เปลี่ยนเป็น Display แสดงผลขนาดใหญ่ โดยใช้ LCD Projector ในการฉายภาพขึ้นไป ซึ่งหลังจากนี้จะเอาจอแสดงภาพ หรือ เอาไปฉากการแสดง ก็แล้วคนจัดงานแล้ว

 

สำหรับตัวเทคโนโลยี เป็นผมว่ามันเป็นสิ่งที่มีใช้อยู่แล้วครับ ไม่ว่าจะเป็น  Projector, CG Content  และ  ฉากรับภาพ แต่สิ่งที่เพิ่มเข้าไปคือ ไอเดีย เนื่องจากเนื้อหา (Content) ต่างๆ มันออกมาจากโลกจอคอมพิวเตอร์ ออกมาสัมผัสกับคนภายนอกได้ คราวนี้เราจะใส่ไอเดียสร้างสรรค์ ได้มากยิ่งขึ้น ซึ่งมันก็เลยน่าสนใจ เรายังเพิ่มเติมให้มันสร้างสรรค์ได้ ใครนึกไม่ออก ก็ดูได้จากที่ผมรวบรวมไว้ใน blog ด้วยนะครับ ในหัวข้อ Projection-mapping

สำหรับรูปแบบงานครั้งนี้ projection mapping ที่จามจุรีเกมส์นี้  เป็นการสร้างฉากวีดีโอขนาดใหญ่ครับ และแสดงภาพวีดีโอ ให้สอดคล้องกับการแสดงในสนามกีฬา ซึ่งทางผมก็ต้องขอบคุณทางทีมงาน Mr-team และ Luminox ครับ ที่เปิดอนุญาติให้ทางเราเอาภาพเบื้องหลัง ของงานมาให้ชมกันด้วย

การทำ Projection Mapping ในทีมใหญ่ๆ จึงต้องประกอบไป

1. Creative Producer ทีมนี้คือ ผู้กำกับการแสดงนี้ล่ะครับ ต้องมีไอเดีย สร้างสรรค์ ที่จะเอา content ของงาน มารวมกับ อาคาร หรือที่จะ mapping  ได้น่าสนใจ
2. ทีมทาง Computer Graphics Artist ทีมนี้ จะมีหน้าที่สร้างภาพ Graphics ครับ สร้างภาพอย่างเดียวเลยครับ ทำงานร่วมกับทาง Creative เพื่อวางแผน การสร้างภาพ และ ภาพ effect ต่างๆ ที่จะเกิดขึ้นกับตัวอาคาร
3. ทีมทาง Visual Engineering หาขนาดของเครื่องฉายภาพ Projector ความสว่าง ที่จะใช้ และหาตำแหน่งที่ติดตั้ง และ แก้ไขจัดการปัญหาทางเทคนิคของภาพ การบิดเบี้ยวของภาพจากติดตั้ง Projector หรือที่เรียกว่า keystone หรือ การฉายภาพไปยัง วัตถุผิวโค้ง แล้วเกิด Distortion ซึ่งบางที่ ปัญหาเกี่ยวกับภาพ ก็อาจจะไปแก้ไขทาง CG- Artist ได้ครับ ให้เขา render ภาพที่แก้ไข distortion มาเลย
4. ทีมทาง Hardware Technique จะดูแล ระบบจัดการ media คือจัดคิวของ ทางทีมนี้จะเป็นคนดูแล ลำดับภาพวีดีโอ ในอาคารที่มีขนาดใหญ่ ระบบมันจะใหญ่ตามไป จะต้องใช้ projector และ computer จำนวนมาก

สำหรับงานใหญ่ อย่างใน World Expo , Olympus ผมว่าคงแบ่งได้มากกว่านี้อีก แต่รอบนี้ผมคงแบ่งคร่าวแบบนี้แล้วกันนะครับ เรามาดู Video Projection Mapping ที่เขาใช้ในงานจามจุรีเกมส์ กันบ้างนะครับ

งานที่ผมติดตามไป เขาจะใช้ projection mapping อยู่สองวันครับ ในงานวันพิธีเปิดและพิธีปิดงาน ในงานพิธีเปิดงาน  สำหรับในพิธีเปิด จะทำการ mapping อัฒจันทร์ยาว ของสนามฟุตบอลของจุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย (สนามจุ๊บ)

ข้อมูลทางเทคนิค

โดยงานการ mapping อัฒจันทร์ของสนามฟุตบอลนี้จะมีขนาดที่ยาวมากขึ้น จะมีความยาวถึง 105 เมตร สูง 18 เมตรได้ ซึ่งจะทำให้ได้ภาพขนาดยาว ขนาดนี้ ทางทีมงานทำโดยใช้แบ่งพื้นที่ของอัฒจันทร์เป็น 4 ส่วนครับ แล้วใช้ Projector ติดตั้งไว้ 4 ชุด ซึ่งจะแบ่งภาพได้ 4 ภาำพ เพื่อให้ได้ภาพที่ครอบคลุมทั้งสนาม ดังรูปที่แสดงข้างหลังครับ

โดยสเป็คของโปรเจคเตอร์ ได้ความละเอียด HD 1920×1080 ละเอียด และ แสงสว่างถึง 20000 ANSI Lumens เพราะฉะนั้นภาพที่ออกมาบนอัฒจันทร์ จะมีความละเอียดถึง 1920 คูณ 4 ครับ จะประมาณ 7680 x 1080 pixel แต่ในการใช้งานจริง ของภาพจะเอามา overlab กันเล็กน้อยครับ ประมาณ 10% ฉะนั้นจากความละเอียด 7680 pixel จะเหลือประมาณ 7204 pixel

เทียบขนาด pixel กับมือ

ผมลองคำนวนกลับมาแล้ว ภาพขนาด 7680×1080 ที่ฉากยาว 105 เมตร จะได้ขนาด 1 pixel ใหญ่ประมาณ 3 x 3 cm ครับ (เอา 10500 cm / 7680 ประมาณ 1.3 cm) ดูจากมือผมก็ได้ครับ มันก้อไม่ได้เล็กนะ ดู ถ้าสมมุติว่า เราไปใช้ Projector ตัวเดียวมาใช้ สมมุติว่ามันใช้ได้นะครับ 1920×1080 น่าจะได้ pixel ที่หยาบกว่านี้อีก ซึ่งหมายความว่า คุณภาพของภาพจะแย่กว่าอีกครับ

Projector Unit ประกอบไปด้วย Projector และ คอมพิวเตอร์

โดยแต่ล่ะจุดทางผมเรียกว่า Projector Unit เป็น unit ฉายยิงภาพวีดีโอ ที่ประกอบไปด้วยคอมพิวเตอร์ และ Projector ที่นำมาซ้อนกัน (stack) อีกสามตัวครับ เพื่อให้ได้ ความสว่างยิ่งขึ้นอีกซึ่งการ stack กันหลายตัว ทำให้ภาพที่ยิงไป ส่วนมากมันจะไม่ซ้อนกัน เกิดอาการบิดเบี้ยวของภาพ ซึ่งเรียกว่า Keystone effect ต้องมาจูนภาพตรงก่อน เพื่อให้แต่ภาพแต่ล่ะโปรเจคเตอร์ ซ้อนกันพอดีอีกครับ ผมคิดว่าอีกหน่อย ถ้าเทคโนโลยีหลอดภาพ projector ดีขึ้น จะได้ใช้ตัวเดียวได้ ปัญหานี้คงจะน้อยลง (แต่คงอีกหลายปีล่ะครับ)

มาดูระบบควบคุมกันต่อครับ จะใช้คอมพิวเตอร์ ในการควบคุมระบบทั้งหมดครับ ซึ่งเขาจะเรียกว่า media server เจ้าตัว media server มันก้อทำตัวเหมือนโปรแกรมจัดคิวการเล่นวีดีโอ รวมกับ โปรแกรมตัดต่อวีดีโอ นะครับ แต่ Pro กว่าหน่อย ที่มันสามารถ custom อะไรหลายๆ แถมใส่ effect อะไร มันจะเป็น overlay อีกชั้น ที่สามารถเล่นไปกับ วีดีโอหลักได้อีกด้วย

รูปหน้าตาของเจ้า Media server โดนจอ LCD กับ Macbook ทับอยู่

โดย Media Server ที่ทางผู้จัดเอามาใช้ของ Hippo Media Server ครับ เป็นตัว Media Server ที่ทำมาเพื่องาน mapping นี้เลยครับ ใครสนใจเข้าไปดูใน Youtube ได้นะครับ เห็นมีวีดีโอสอนใช้ ผมคงเอามาพูดสักนิดหนึ่ง ให้รู้ว่าในงานแสดงแบบนี้ เขามีเครื่องมืออะไรบ้าง (ผมไม่ได้ถามราคา คงจะแพงเหมือนกันครับ)

ความพิเศษของตัว media server ตัวนี้นะครับ

media server ตัวนี้ สามารถจัดการไฟล์วีดีโอ ยืดภาพ บิดภาพได้ หรือทำภาพในโค้งรับ รับกับตึกโค้งๆ เพื่อให้ mapping กับ อาคารได้ และมี effect เกี่ยวกับภาพบางส่วน คือผมว่าเขาออกแบบมา สำหรับงานแบบ การแสดงโชว์ครับ ที่ set ทุกสิ่งทุกอย่าง เรียบร้อยแล้ว แต่ยังสามารถแก้ไขหน้างานได้ตลอดเวลา

และ Media Server จะเป็นตัวควบคุมการเล่นภาพ ทั้งระบบอีกด้วย คือหลังจากที่จัดการคิวแสดงวีดีโอเสร็จ จะมีการ render วีดีโอใหม่ และจะส่งวีดีโอที่ render แบบแยกส่วนแล้ว ไปยัง projector unit ครับ เพื่อรอการใช้งานอีกที่  อย่างในงานนี้แบ่ง Projector unit เป็น 4 ส่วน อันนี้คงจะคลายข้อสงสัยว่า มันเล่นวีดีโอ ขนาด มากกว่า HD ได้อย่างไง ให้ลื่นไหล ไม่กระตุ้น คือมันแยกเครื่อง กันเล่นแต่ต้อง sync เวลาเล่นให้พร้อมกันจาก media server

ภาพแสดงการทำงานของ Media Sever กับ Projector Unit

มาดูกันต่อครับ ในวันพิธีปิด สำหรับในงานพิธีปิด ยังจัดภายในสนามจุ๊บ แต่ย้ายที่ Mapping ไปที่อาคารจอดรถ ข้างๆ สนามครับ โดยในรอบนี้ เปลี่ยนอาคารจอรถให้เป็นจอแสดงผลขนาดใหญ่ครับ

สำหรับระบบทีมผู้จัด ใช้ Projector ถึง 6 ตัว ทำเป็น Projector Unit สองส่วน แต่ล่ะ Unit มี 3 ตัว stack กัน ยิงไปที่ตำแหน่งเดียวกันจะได้ความละเอียด 1920×1080 แต่ความสว่างจะเยอะมาก จะสังเกตว่า การติดตั้ง Projector นอกนี้จะมีการเอียงไปทางขวาของอาคารมากครับ

ที่ติดตั้ง Projector ข้างๆ ตู้ control ไฟ

 

แผนภาพ แสดงการติดตั้งโปรเจคเตอร์ในวันพิธีปิด

จากการติดตั้ง ทำให้ภาพที่ยิงไปยังอาคาร จะบิดไปคนล่ะมิติกับแนวกับอาคารครับ ดูได้จากภาพนี้เลย ซึ่งก็ต้องมีแก้ Keystone ภาพปรับภาพให้ซ้อนตรงกับอาคารอีกที่ครับ ซึ่งในรอบนี้ ปรับทั้งสอง unit ครับ

ซึ่งเราก็ต้องบิดภาพกลับจนภาพ CG ซ้อนกันอาคารแล้วจะเป็นดังใน Monitor นี้เอง อาจจะเห็นว่ามันบิดเบี้ยวในจอ แต่ตรงกับอาคารครับนะ ซึ่งการแก้ไข ความจริงเราก้อไป Render วีดีโอใหม่ก็ได้ แต่คงจะยุ่งยากน่าดู แต่สำหรับงานนี้มีใช้ Tools ใน Media Server ช่วยครับ

มาถึงการสร้าง VDO Mapping กันบ้างนะ ทางทีม Computer Graphics Artist จะต้องส่งคนมาสร้างโมเดลจำลอง ในคอมพิวเตอร์สักก่อนครับ คือในช่วงแรกหลังจากประชุมทุกอย่างเรียบร้อย ทางทีม CG Artist ต้องสร้างโมเดล และทดลองกับ map กับอาคารจนมั่นใจ และ จึงโมเดลที่ได้ ไปสร้างวีดีโอ อีกที่ครับ คือสรุป ในขั้นตอนแรก เราต้องติดตั้งโปรเจคเตอร์ที่แน่ๆไว้สักตัว สำหรับทดสอบโมเดลครับ คือขนาดอาคาร เราได้แต่ประมาณครับ แบบสร้างกับแบบจริง อาจจะไม่ตรงกัน อย่างทดสอบจากหน้างานจะดีที่สุดครับ

หลังจากนี้เป็นส่วนของ Content แล้วครับ ตอนนี้ก้ออยู่ที่ว่าเนื้อหากับภาพ CG จะมีไอเดียอะไรใหม่ๆไหม ก็อยู่ที่คนทำ content จะเตรียมมาแล้วครับ

โฉมหน้าทีมงานเบื้องหลังครับ

โอเคเล่ามาเยอะแล้ว ดูกันดีกว่าครับ

สำหรับในไทย ผมเชื่อว่า ทุกอย่างยังใหม่หมด ทำงานได้เจอปัญหาแน่ๆ ผมจึงคิดว่าที่ผมเอาเล่าให้ฟังใน blog แห่งนี้ ก้อคงเหมือนเป็นบันทึกเล่าให้นักพัฒนาชาวไทยได้ ฟังจะได้เข้าใจภาพรวมได้ง่ายๆครับ ผมอาจจะตกๆ หลุดๆ ไปบ้าง ขออภัยครับ  ใครขอเสริม หรือโต้แย้ง ผมเปิดให้ได้เต็มที่ครับ

สุดท้ายทางผมขอขอบคุณทาง พี่ป๊อก จาก Mr-team และ ทีมงาน Luminox เล่าประสบการณ์ทำ Projection Mapping ไขปัญหาหลายอย่าง ให้ทางผมฟังด้วยนะครับ